H πρόληψη πολλών λοιμωδών νόσων μπορεί να γίνει με ενεργητική ή παθητική ανοσοποίηση. Για την ενεργητική ανοσοποίηση χρησιμοποιούνται τα εμβόλια που περιέχουν αντιγόνα, ενώ για την παθητική οι ανοσοσφαιρίνες και οι άνοσοι οροί ή αντι-οροί, που περιέχουν έτοιμα αντισώματα. Η ανοσοποίηση σώζει εκατομμύρια ζωές και αναγνωρίζεται ευρέως ως μια από τις πιο επιτυχημένες και οικονομικά αποδοτικές παρεμβάσεις στον τομέα της υγείας στον κόσμο.
Ωστόσο, υπάρχουν περισσότερα από 19 εκατομμύρια μη εμβολιασμένα ή υπο-εμβολιασμένα παιδιά στον κόσμο για δυνητικά θανατηφόρες ασθένειες. Από αυτά τα παιδιά, 1 στα 10 δεν έχει εμβολιαστεί ποτέ από το σύστημα υγείας της χώρας.
Για να γίνει αυτό, οι πολιτικές υγείας πρέπει να επενδύσουν στην προσπάθεια ανοσοποίησης του πληθυσμού.
Είναι γεγονός ότι ο εμβολιασμός έχει κάνει πολλά λοιμώδη νοσήματα να εμφανίζονται σπάνια ή ακόμη και να εξαφανιστούν από κάποιες χώρες. Αυτό όμως δεν πρέπει να μας εφησυχάζει και να θεωρούμε τον εμβολιασμό ως μη απαραίτητο
Για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το υψηλό επίπεδο εμβολιασμού παγκοσμίως αποτελεί και στόχο της Αειφόρου Ανάπτυξης, που πρέπει να επιτευχθεί έως το 2030.
Στο Επιδημιολογικό Δελτίο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για το 2017 περιέχονται ορισμένα βασικά στοιχεία για την ανοσοποίηση .
- Η ανοσοποίηση αποτρέπει νόσηση, αναπηρία και θάνατο από ασθένειες που μπορεί να προληφθούν με τον εμβολιασμό, συμπεριλαμβανομένων των εμβολίων για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, της διφθερίτιδας, της ηπατίτιδας Β, της ιλαράς, παρωτίτιδας και ερυθράς, του κοκκύτη, της πνευμονίας, της πολιομυελίτιδας, της διάρροιας από ροταϊό, και του τετάνου.
- Η παγκόσμια εμβολιαστική κάλυψη έχει σταματήσει στο 86%, χωρίς σημαντικές αλλαγές κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους.
- Οι υπολειπόμενες δόσεις εμβολίων αυξάνονται (δεν εκτελούνται όλες οι δόσεις)
- Υπολογίζεται ότι σε 19,5 εκατομμύρια βρέφη σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να λείπουν οι βασικοί εμβολιασμοί.
Το Παγκόσμιο Σχέδιο Δράσης για τον εμβολιασμό (GVAP) –το οποίο εγκρίθηκε από 194 κράτη μέλη της Παγκόσμιας Συνέλευσης για την Υγεία τον Μάιο του 2012 – αποσκοπεί στην πρόληψη εκατομμυρίων θανάτων από ασθένειες που μπορούν να αποφευχθούν με εμβόλια έως το 2020 μέσω καθολικής πρόσβασης στην ανοσοποίηση.
Η ανοσοποίηση είναι ένα δομικό στοιχείο της ισχυρής Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και της Καθολικής Υγειονομικής Κάλυψης και μια θεμελιώδης στρατηγική για την επίτευξη των στόχων στον τομέα της υγείας με προεξάρχουσα την υγεία των παιδιών και των εφήβων .
Τα εμβόλια συμβάλλουν σε μια υγιή παιδική ηλικία και μια παραγωγική και ικανοποιητική ενήλικη ζωή προστατευμένη από ασθένειες που προλαμβάνονται με εμβολιασμό. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η μείωση του ποσοστού της εμβολιαστικής κάλυψης ενός πληθυσμού μπορεί να οδηγήσει στην επανεμφάνιση και εξάπλωση μεταδοτικών νοσημάτων, όπως η ιλαρά, ο κοκκύτης, η διφθερίτιδα ή ακόμα και η πολιομυελίτιδα.
Ο ρόλος των υπηρεσιών υγείας είναι καθοριστικός στην εξάλειψη της επικίνδυνης αντί-εμβολιαστικής κουλτούρας που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια και η οποία είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για την υγεία του πληθυσμού, επειδή διαταράσσεται η συλλογική ανοσία, το ανοσιακό προφίλ και το τείχος προστασίας του. Το ανοσιακό προφίλ του πληθυσμού μιας χώρας βοηθά στον σχεδιασμό και την στρατηγική μέτρων προστασίας της δημόσιας υγείας π.χ εμβολιασμοί μετακινούμενων πληθυσμών, εμβολιασμοί των ταξιδιωτών στα διεθνή ταξίδια από τα λοιμώδη και μεταδοτικά νοσήματα κτλ.
Στην Ελλάδα ακολουθείται το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Παιδιών και Εφήβων, όπως αυτό διαμορφώθηκε από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών του Υπουργείου Υγείας, όπου περιγράφονται τα απαραίτητα εμβόλια, καθώς και το χρονοδιάγραμμα των εμβολιασμών για παιδιά και εφήβους
Επίσης, σε περιπτώσεις επιδημίας όπως π.χ. ιλαρά, οι συστάσεις τροποποιούνται και διαμορφώνονται ανάλογα με την έκταση της επιδημίας».
