Πολύ καλή σε σχέση με τον υπόλοιπο Πειραιά , η στοματική υγεία των μαθητών του Κορυδαλλού

Σημαντικά και αποκαλυπτικά στοιχεία , που πιστοποιούν την ανάγκη συνεχούς ενημέρωσης και υλοποίησης προγραμμάτων προληπτικής ιατρικής στα σχολεία των Δήμων του Πειραιά , προέκυψαν από  το σχετικό πρόγραμμα της Περιφέρειας Αττικής , σε Δημοτικά και νηπιαγωγεία τα προηγούμενα δυο χρόνα και το οποίο θα συνεχιστεί και τη νέα σχολική χρονιά.

Στο πλαίσιο του προγράμματος , πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις σε  30 δημόσια Δημοτικά Σχολεία και Νηπιαγωγεία, στα οποία ήταν εγγεγραμμένοι 3458 μαθητές.

Στο σύνολο των μαθητών , ο ένας στους δύο είχε καλή στοματική υγιεινή και οι δύο στους τρεις δήλωσαν ότι βουρτσίζουν τουλάχιστον μία φορά την ημέρα. Διαπιστώθηκε πως η τερηδονική προσβολή  είναι αρκετά υψηλή, με βάση τους στόχους που έχουν τεθεί διεθνώς για τον περιορισμό της τερηδόνας.

Στο σύνολο των παιδιών, το 70% των τερηδόνων στα νεογιλά δόντια και το 65% στα μόνιμα δόντια παρέμεναν αθεράπευτες, ποσοστά τα οποία θεωρούνται πολύ υψηλά.  Τα υψηλά αυτά ποσοστά θεραπευτικών αναγκών μπορούν να αποδοθούν στην οργάνωση της πρωτοβάθμιας οδοντιατρικής περίθαλψης στην χώρα μας, η οποία βασίζεται κυρίως στον ιδιωτικό τομέα και πραγματοποιείται με ιδιωτικές δαπάνες.

Ωστόσο, επισημαίνεται σ΄ανακοίνωση της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιά  ότι το επίπεδο στοματικής υγιεινής είναι δύσκολο να εκτιμηθεί αξιόπιστα, καθώς η εικόνα που παρουσιάζεται κατά τη στιγμή της κλινικής εξέτασης μπορεί να μην αντανακλά την συνήθη συμπεριφορά των παιδιών.

Ακόμη υπογραμμίζει τα έντονα προβλήματα στοματικής υγιεινής   η σπουδαιότητα της εξέτασης αλλοδαπών μαθητών και των μαθητών από τις οικονομικά ασθενέστερες τάξεις, καθώς επίσης και η μεγάλη αναγνώριση του Προγράμματος από το εκπαιδευτικό προσωπικό.

Στόχος του προγράμματος είναι η πρωτογενής και δευτερογενής πρόληψη των νοσημάτων του στόματος. Κατά τη διάρκεια των επισκέψεων στα σχολεία που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα:

-Πραγματοποιείται οδοντιατρική εξέταση και εξατομικευμένη συμβουλευτική για την στοματική υγιεινή σε κάθε παιδί ανάλογα με τα ευρήματα, καθώς και έγγραφη ενημέρωση των γονέων, με οδηγίες για την πρόληψη της τερηδόνας και της παχυσαρκίας. Στα παιδιά των νηπιαγωγείων χορηγείται επίσης Πιστοποιητικό οδοντιατρικής εξέτασης στα παιδιά των νηπιαγωγείων, που απαιτείται για την εγγραφή τους στο Δημοτικό σχολείο.

–          Πραγματοποιείται αγωγή στοματικής υγείας με βιωματική μέθοδο στα παιδιά των νηπιαγωγείων και της πρώτης τάξης του δημοτικού. Η συνεδρία γίνεται σε επίπεδο τάξης, η σε μικρότερες ομάδες.

Σε δηλώσεις του ο Αντιπεριφερειάρχης Πειραιά Στέφανος Χρήστου ανέφερε:«  Μοναδικός στόχος μας είναι να προστατεύσουμε την  υγεία των παιδιών μας,  μέσα από την πρόληψη και ενεργοποίηση των γονέων. Ιδιαίτερα μάλιστα στην παρούσα χρονική συγκυρία, που χαρακτηρίζεται από απορρύθμιση του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, τέτοιου είδους προγράμματα αποτελούν ίσως την μόνη εναλλακτική οδό για την παροχή οδοντιατρικής πρόληψης σε μεγάλη μερίδα του παιδικού πληθυσμού που δεν μπορεί να επισκεφτεί τον οδοντίατρο  πολύ δε περισσότερο το διατροφολόγο για την πρόληψη της παχυσαρκίας.

Το πρόγραμμα θα συνεχιστεί και τη νέα σχολική χρονιά και ήδη έχουμε συμφωνήσει με την Πρόεδρο του Οδοντιατρικού Συλλόγου Πειραιά                   κ. Μενενάκου Μαρία για την ενίσχυση του προγράμματος  με εθελοντές οδοντιάτρους, γεγονός που θα οδηγήσει στην αποτελεσματικότερη υλοποίησή του  σε περισσότερα σχολεία της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιά κατά  το σχολικό έτος 2013 – 2014,  αλλά και για την επέκταση  του και σε αθλητές ερασιτεχνικών αθλητικών  σωματείων  της περιοχής ».
Ευρήματα από την κλινική εξέταση

Στοματική υγιεινή

Η στοματική υγιεινή εκτιμήθηκε με τη βοήθεια του δείκτης οδοντικής πλάκας DIs (Greene, 1967), με βάση τον οποίο διακρίνονται τρία επίπεδα στοματικής υγιεινής – καλή, μέτρια και κακή. Ρωτήθηκαν επίσης τα παιδιά για την συχνότητα βουρτσίσματος των δοντιών. Στα Διαγράμματα 3 και  4 παρουσιάζονται οι κατανομές των εξεταζομένων παιδιών ανάλογα με το επίπεδο στοματικής υγιεινής και ανάλογα με την συχνότητα βουρτσίσματος των δοντιών, συγκρίνοντας τα δύο φύλα.  Στο σύνολο των μαθητών , ο ένας στους δύο είχε καλή στοματική υγιεινή και οι δύο στους τρεις δήλωσαν ότι βουρτσίζουν τουλάχιστον μία φορά την ημέρα. Τα κορίτσια είχαν καλύτερο επίπεδο στοματικής υγιεινής και βούρτσιζαν συχνότερα από τα αγόρια (στατιστική δοκιμασία x², p<0,001), εύρημα που συμφωνεί με προηγούμενες μελέτες, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες.

Στο Διάγραμμα 5 παρουσιάζεται η κατανομή των εξεταζομένων παιδιών ανάλογα με το επίπεδο στοματικής υγιεινής συγκρίνοντας διάφορες περιοχές. Παρατηρήθηκε στατιστική ετερογένεια μεταξύ των περιοχών (στατιστική δοκιμασία x², p<0,01). Το καλύτερο επίπεδο σημειώθηκε στην περιοχή του Ν.Φαλήρου (μόνο 10% των παιδιών είχαν κακή στοματική υγιεινή), ενώ το χαμηλότερο στον Κορυδαλλό (19% των παιδιών είχαν κακή στοματική υγιεινή). Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι το επίπεδο στοματικής υγιεινής είναι δύσκολο να εκτιμηθεί αξιόπιστα, καθώς η εικόνα που παρουσιάζεται κατά τη στιγμή της κλινικής εξέτασης μπορεί να μην αντανακλά την συνήθη συμπεριφορά των παιδιών. Επομένως, οι διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ των περιοχών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη με επιφύλαξη.

Τερηδόνα στα νεογιλά δόντια

Η διάγνωση και η καταγραφή της τερηδόνας έγινε σύμφωνα με τα κριτήρια που έθεσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) για τις ανάγκες των επιδημιολογικών ερευνών (WHO, 1997). Υπολογίστηκε το ποσοστό των παιδιών που εμφάνιζαν τερηδόνα, και οι δείκτες τερηδόνας νεογιλής και μόνιμης οδοντοφυΐας dmft και DMFT αντίστοιχα, για κάθε παιδί. Οι δείκτες αυτοί ορίζονται ως το άθροισμα των αθεράπευτων τερηδόνων (decayed-d), των ελλειπόντων λόγω τερηδόνας δοντιών (missed-m) και των εμφράξεων (filled – f).

Στον Πίνακα 2 παρουσιάζεται το ποσοστό προσβολής από τερηδόνα στην νεογιλή οδοντοφυΐα, καθώς και οι μέσες τιμές του δείκτη τερηδόνας νεογιλών δοντιών dmft κατά ηλικία, συγκρίνοντας αγόρια και κορίτσια. Στο Διάγραμμα 5 παρουσιάζονται επίσης σε γραφική μορφή οι μέσες τιμές του δείκτη dmft κατά ηλικία και φύλο.  Στα νήπια (5-5,9 ετών), το 27% εμφανίζει τερηδόνα, με μέσο δείκτη dmft 1,3.  Οι τιμές αυξάνουν με την ηλικία, και φτάνουν στο μέγιστο στην ηλικιακή ομάδα των 8-8,9 ετών (Γ’τάξη). Στην ηλικία αυτή το ένα στα δύο παιδιά έχει προσβληθεί από τερηδόνα, και σε κάθε παιδί αντιστοιχούν κατά μέσο όρο 2 τερηδονισμένα δόντια.  Στις μεγαλύτερες ηλικίες οι δείκτες εμφανίζονται χαμηλότεροι λόγω της προοδευτικής απόπτωσης των νεογιλών δοντιών. Συγκρίνοντας τα κορίτσια με τα αγόρια, διαπιστώνεται ότι  τα κορίτσια εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα προσβολής από τα αγόρια στην νηπιακή ηλικία, αλλά η διαφορά αυτή μειώνεται προοδευτικά και μάλιστα αντιστρέφεται μετά από την ηλικία των 8-8,9. Οι διαφορές μεταξύ των φύλων δεν είναι στατιστικά σημαντικές.

Στον Πίνακα 3 και το Διάγραμμα 4 παρουσιάζονται τα ποσοστά προσβολής από τερηδόνα στα νεογιλά δόντια και  η μέση τιμή του δείκτη dmft κατά ηλικία, συγκρίνοντας Έλληνες και αλλοδαπούς μαθητές. Τόσο στο σύνολο, όσο και σε κάθε ηλικιακή ομάδα οι αλλοδαποί παρουσίαζαν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα τερηδόνας σε σύγκριση με τους Έλληνες. Στα νηπιαγωγεία, οι αλλοδαποί εμφάνιζαν υπερδιπλάσια συχνότητα προσβολής από τερηδόνα και τετραπλάσιο δείκτη τερηδόνας dmft σε σχέση με τα ελληνόπουλα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι αλλοδαποί προσβάλλονται από τερηδόνα σε μικρότερη ηλικία. Σε αυτό συνηγορεί και το γεγονός ότι οι αλλοδαποί εμφάνιζαν υπερδιπλάσια συχνότητα αποστημάτων σε σύγκριση με τους Έλληνες (3,6% έναντι 1,6% αντίστοιχα, δοκιμασία x², p<0,05, τα αποτελέσματα δεν παρουσιάζονται σε πίνακες).

Στην παρούσα αξιολόγηση, οι δείκτες τερηδόνας νεογιλών δοντιών εμφανίζονται χαμηλότεροι με αυτούς που είχαν σημειωθεί κατά την σχολική χρονιά 2006-2007. Συγκεκριμένα, στην ηλικία των 8-8,9 ετών οι δείκτες dmft σημείωσαν το 2006 τιμές 2,1 και 4,4 στους Έλληνες και αλλοδαπούς ενώ οι τωρινές τιμές είναι 1,7 και 3,3 αντίστοιχα .

Στο Διάγραμμα 5 παρουσιάζεται η μέση τιμή του δείκτη τερηδόνας dmft ανά περιοχή κατοικίας, στους Έλληνες και τους αλλοδαπούς. Δεν παρατηρείται στατιστικά σημαντική ετερογένεια ανάμεσα στις περιοχές (δοκιμασία ANOVA, p>0,05), . Οι υψηλότερες τιμές του δείκτη εμφανίζονται στον Αγ.Ι.Ρέντη και οι χαμηλότερες στο Ν.Φάληρο. Η μεγαλύτερη διαφορά του δείκτη dmft μεταξύ ελλήνων και αλλοδαπών σημειώνεται στον Αγ.Ι.Ρέντη και στον Κορυδαλλό (διαφορά 1,9-2,1), και η μικρότερη διαφορά στο Πέραμα (διαφορά 0,9), ενώ η μέση διαφορά μεταξύ Ελλήνων και αλλοδαπών στο σύνολο είναι 1,5. Το εύρημα αυτό πιθανόν να ερμηνεύεται από τις οικονομικές ανισότητες, που διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή. Έχει διαπιστωθεί εξάλλου ότι στις περιοχές όπου υπάρχουν έντονες οικονομικές ανισότητες μεταξύ των κατοίκων, οι ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες βιώνουν μεγαλύτερη κοινωνική αποστέρηση και εμφανίζουν χειρότερους δείκτες υγείας, σε σχέση με τις περιοχές όπου υπάρχει οικονομική ομοιογένεια μεταξύ των κατοίκων (Sheiham και συν., 2011).

Στο Διάγραμμα 6 παρουσιάζεται η μέση τιμή του δείκτη τερηδόνας νεογιλής οδοντοφυΐας dmft ανάλογα με το μορφωτικό επίπεδο της μητέρας. Ο παράγοντας αυτός θεωρείται από τους επιδημιολόγους της υγείας ότι είναι από τους σημαντικότερους κοινωνικούς προσδιοριστές της υγείας των παιδιών. Πράγματι, και στην παρούσα μελέτη παρατηρείται στατιστικά σημαντική αρνητική συσχέτιση της βαρύτητας της τερηδόνας με το μορφωτικό επίπεδο της μητέρας: ο δείκτης τερηδόνας dmft  των παιδιών με στοιχειώδη εκπαίδευση της μητέρας (δημοτικό) είναι τριπλάσιος από αυτόν των παιδιών με ανώτατη εκπαίδευση μητέρας (ΑΕΙ) – 2,8 έναντι 1,1 αντίστοιχα (δοκιμασίας συσχετίσεως Spearman, r_S=-0.131, p<0,001).

Τερηδόνα στα μόνιμα δόντια

Στον Πίνακα 4 παρουσιάζεται το ποσοστό προσβολής από τερηδόνα στην μόνιμη οδοντοφυΐα, καθώς και οι μέσες τιμές του δείκτη τερηδόνας μονίμων δοντιών DMFT κατά ηλικία, συγκρίνοντας αγόρια και κορίτσια. Στο Διάγραμμα 7 παρουσιάζονται επίσης σε γραφική μορφή οι μέσες τιμές του DMFT κατά ηλικία και φύλο.  Το ποσοστό προσβολής και ο δείκτης DMFT αυξάνουν προοδευτικά με την ηλικία, με τα κορίτσια να προηγούνται ελαφρά των αγοριών. Η διαφορά γίνεται στατιστικά σημαντική στην ηλικία 11+ ετών (ΣΤ τάξη). Στην ηλικία  αυτή, το 34% των αγοριών και το 47,2% των κοριτσιών έχουν προσβληθεί  από τερηδόνα στα μόνιμα δόντια, και έχουν κατά μέσο όρο 0,8 και 1,2 τερηδονισμένα δόντια αντίστοιχα.  Το εύρημα αυτό συμφωνεί με τα αποτελέσματα ανάλογων ερευνών, και ερμηνεύεται από το γεγονός ότι τα κορίτσια προηγούνται ηλικιακά στην ανατολή των μονίμων δοντιών (Wedl etal., 2005).

Στον Πίνακα 5 και το Διάγραμμα 8 παρουσιάζονται αντίστοιχα τα ποσοστά προσβολής τερηδόνας στα μόνιμα δόντια και  η μέση τιμή του δείκτη DMFT κατά ηλικία, συγκρίνοντας Έλληνες και αλλοδαπούς μαθητές. Όπως και στην νεογιλή οδοντοφυία, οι αλλοδαποί μαθητές παρουσίαζαν υψηλότερους δείκτες τερηδόνας από τους Έλληνες. Ιδιαίτερα στις ηλικίες άνω των 10 ετών, οι διαφορές ήταν ιδιαίτερα εκσεσημασμένες. Στην ηλικιακή ομάδα 11+ ετών, 66,2% των αλλοδαπών, έναντι 34,6% των Ελλήνων εμφάνιζαν τερηδόνα στα μόνιμα δόντια, και ο μέσος αριθμός τερηδονισμένων δοντιών (δείκτης DMFT) ήταν 1,8 και 0,8 αντίστοιχα. Οι τιμές αυτές είναι χαμηλότερες σε σύγκριση με αυτές που είχαν παρατηρηθεί την περίοδο 2006-2007, όπου ο δείκτης DMFT στην ίδια ηλικιακή ομάδα, ήταν 2,6 στους αλλοδαπούς και 1,2 στους Έλληνες.

Στον Διάγραμμα 9 παρουσιάζεται η μέση τιμή του δείκτη DMFT κατά περιοχή κατοικίας και εθνικότητα. Δεν παρατηρείται στατιστικά σημαντική ετερογένεια μεταξύ περιοχών, μέσα στην κάθε εθνική ομάδα (δοκιμασία ANOVA, p>0,05). Η πιο εκσεσημασμένη διαφορά μεταξύ Ελλήνων και αλλοδαπών παρατηρήθηκε στο Ν.Φάληρο, όπου οι αλλοδαποί είχαν επταπλάσιο δείκτη τερηδόνας από τους Έλληνες (1,5 έναντι 0,2 αντίστοιχα) και η μικρότερη στο Κερατσίνι (0,4 έναντι 0,6 αντίστοιχα).

Τέλος, στο Διάγραμμα 10 παρουσιάζεται η μέση τιμή του δείκτη τερηδόνας μόνιμης οδοντοφυΐας DMFT κατά μορφωτικό επίπεδο της μητέρας. Όπως και στα νεογιλά δόντια, έτσι και στα μόνιμα παρατηρείται στατιστικά σημαντική αρνητική συσχέτιση της βαρύτητας της τερηδόνας με το μορφωτικό επίπεδο της μητέρας (δοκιμασία συσχετίσεως Spearman, r_S=-0.139 p<0.001). Τα παιδιά με μητέρες ανώτατης μόρφωσης εμφανίζουν 3 φορές λιγότερες τερηδόνες (μικρότερο δείκτη DMFT) από τα παιδιά με μητέρες κατώτερης μόρφωσης .

Ανάγκες θεραπείας τερηδόνας

Οι ανάγκες θεραπείας τερηδόνας μετρήθηκαν με τον δείκτη Unmet Restorative Treatment Needs index – UTN (Gluck και συν., 1972), ο οποίος υπολογίζεται ως εκατοστιαία αναλογία των αθεράπευτων τερηδόνων στο σύνολο των τερηδονισμένων δοντιών (d/d+f % και  D/D+F% για τα νεογιλά και μόνιμα δόντια, αντίστοιχα). Ο δείκτης αυτός θεωρείται ότι αντανακλά το επίπεδο παροχής και χρήσης των υπηρεσιών οδοντιατρικής περίθαλψης μιας πληθυσμιακής ομάδας.

Στο σύνολο των παιδιών, το 70% των τερηδόνων στα νεογιλά δόντια και το 65% στα μόνιμα δόντια παρέμεναν αθεράπευτες, ποσοστά τα οποία θεωρούνται πολύ υψηλά (τα αποτελέσματα δεν παρουσιάζονται σε διαγράμματα). Παρόμοια ποσοστά εμφανίζονται κυρίως σε υπο-ανάπτυξη χώρες ή σε πληθυσμούς που είναι γεωγραφικά αποκλεισμένοι (π.χ. ιθαγενείς των ΗΠΑ), όπου δεν υπάρχουν προσβάσιμες οδοντιατρικές υπηρεσίες (Antunes και συν., 2006; Nash και συν., 2005).

Τα υψηλά αυτά ποσοστά θεραπευτικών αναγκών μπορούν να αποδοθούν στην οργάνωση της πρωτοβάθμιας οδοντιατρικής περίθαλψης στην χώρα μας, η οποία βασίζεται κυρίως στον ιδιωτικό τομέα και πραγματοποιείται με ιδιωτικές δαπάνες. Το υψηλό κόστος της οδοντιατρικής θεραπείας, σε συνδυασμό με το χαμηλό ποσοστό της συνεισφοράς του δημοσίου στις οδοντιατρικές δαπάνες, έχουν ως αποτέλεσμα την εξαιρετικά χαμηλή χρήση των οδοντιατρικών υπηρεσιών που παρατηρήθηκε (Koletsi-Kounari και συν., 2007).

Οι αλλοδαποί εμφάνιζαν υψηλότερες ανάγκες θεραπείας σε σύγκριση με τους Έλληνες, τόσο στην νεογιλή όσο και στην μόνιμη οδοντοφυΐα. Συγκεκριμένα, τα ποσοστά αθεράπευτης τερηδόνας στους αλλοδαπούς μαθητές ήταν 76,5% για τα νεογιλά και 77,6% για τα μόνιμα δόντια, ενώ για τους Έλληνες τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 68,9% και 61,2%. (δοκιμασία t test, p<0,01, τα αποτελέσματα δεν παρουσιάζονται στα διαγράμματα).

Στα Διαγράμματα 11 και 12 παρουσιάζονται οι δείκτες αναγκών θεραπείας τερηδόνας νεογιλής και μόνιμης οδοντοφυΐας (d/d+f % και D/D+F%) αντίστοιχα, κατά περιοχή κατοικίας, συγκρίνοντας Έλληνες και Αλλοδαπούς. Γενικά δεν υπήρχε ετερογένεια στην κατανομή μέσα σε κάθε εθνική ομάδα.

Παρατηρήθηκε ότι οι Έλληνες προσφεύγουν περισσότερο για θεραπεία των μονίμων δοντιών, ενώ οι αλλοδαποί των νεογιλών. Για την ερμηνεία του ευρήματος αυτού, πρέπει να λάβει κανείς υπόψη τα κίνητρα που οδηγούν στην αναζήτηση της οδοντιατρικής περίθαλψης. Ένα σοβαρό κίνητρο είναι οι επώδυνες επιπλοκές (πόνος, απόστημα) που προκαλούνται από την προχωρημένη τερηδόνα. Επίσης ως κίνητρα λειτουργούν ο βαθμός ευαισθητοποίησης του γονιού για την σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης θεραπείας, καθώς και η ύπαρξη προσβάσιμης υπηρεσίας. Αντίθετα, ως αντικίνητρο λειτουργεί η αντίληψη των γονιών ότι «τα νεογιλά δόντια δεν χρειάζονται θεραπεία, γιατί θα αντικατασταθούν», καθώς και το υψηλό κόστος της ιδιωτικής οδοντιατρικής περίθαλψης. Υπό το πρίσμα των παραπάνω αναφερθέντων, μπορεί κανείς να υποθέσει ότι οι αλλοδαποί, που εμφανίζουν βαρύτερη προσβολή τερηδόνας, αλλά παραμελούν την θεραπεία της, εμφανίζουν συχνότερα επιπλοκές (αποστήματα) και αναζητούν επείγουσα θεραπεία για τα νεογιλά δόντια. Αντίθετα, τα ελληνόπουλα εμφανίζουν σπανιότερα κάποια επείγουσα  οδοντιατρική ανάγκη, και δεν αναζητούν θεραπεία για τα νεογιλά δόντια, υπό την αντίληψη ότι αυτά δεν χρειάζονται θεραπεία αν δεν πονέσουν.

Μια άλλη ενδιαφέρουσα παρατήρηση έχει να κάνει με το μέγεθος της ανισότητας που παρατηρείται μεταξύ των θεραπευτικών αναγκών Ελλήνων και αλλοδαπών στις διάφορες περιοχές. Η μεγαλύτερη ανισότητα, τόσο στην νεογιλή όσο και την μόνιμη οδοντοφυΐα, εμφανίζεται στο Ν. Φάληρο και το Κερατσίνι, ενώ η μικρότερη στο Πέραμα και τη Νίκαια. Η μεγάλη ανισότητα πιθανόν να αντανακλά τα διαφορετικά επίπεδα ευαισθητοποίησης των γονέων, ή και το διαφορετικό οικονομικό επίπεδο των οικογενειών, σε συνδυασμό με την έλλειψη δημόσιων οδοντιατρικών υπηρεσιών. Πράγματι, στο Ν.Φάληρο, μια περιοχή με συγκριτικά υψηλότερη οικονομική ευμάρεια, οι ανάγκες θεραπείας τερηδόνας των Ελλήνων κυμαίνονται σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα (38% για τα μόνιμα δόντια), ενώ οι αλλοδαποί που κατοικούν στην ίδια περιοχή έχουν πολύ υψηλότερες ανάγκες.   Αντίθετα, στο Πέραμα, όπου οι οικονομικές ανισότητες είναι πιο αμβλυμμένες, και όπου λειτουργούν κάποια δημόσια παιδικά οδοντιατρεία , ουσιαστικά δεν παρατηρείται ανισότητα στο ποσοστό κάλυψης των αναγκών θεραπεία τερηδόνας μεταξύ Ελλήνων και αλλοδαπών.  Τα παραπάνω τείνουν να ενισχύουν την υπόθεση ότι η οικονομική ανισότητα επιφέρει ανισότητα και στους δείκτες υγείας.

Στα Διαγράμματα 13 και 14 παρουσιάζονται οι δείκτες αναγκών θεραπείας τερηδόνας νεογιλής και μόνιμης οδοντοφυΐας (d/d+f % και D/D+F%) αντίστοιχα, κατά μορφωτικό επίπεδο της μητέρας. Διαπιστώνεται στατιστικά σημαντική αρνητική συσχέτιση μεταξύ των δύο μεγεθών – οι ανάγκες θεραπείας τερηδόνας ελαττώνονται όσο αυξάνει το επίπεδο μόρφωσης της μητέρας. Συγκεκριμένα, στα παιδιά με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο της μητέρας, το ποσοστό αθεράπευτης τερηδόνας είναι 78%, ενώ στα παιδιά με ανώτατη μόρφωση μητέρας, το ποσοστό αυτό είναι μόλις 52-57%, δηλαδή μειωμένο κατά το 35% περίπου(δοκιμασία συσχετίσεως Spearman, p<0,001).

Ορθοδοντικές ανάγκες

Στο Διάγραμμα 15 παρουσιάζονται οι κατανομή των εξεταζομένων παιδιών ανάλογα με τις ορθοδοντικές τους ανάγκες, συγκρίνοντας τους Έλληνες με τους αλλοδαπούς μαθητές. Περίπου 4 στους 10 μαθητές και στις δύο εθνικές ομάδες παρουσίαζαν κάποια ορθοδοντική ανωμαλία, και  ποσοστό περίπου 2% έκανε ορθοδοντική θεραπεία.  Το ποσοστό αυτό, σε ότι αφορά τους Έλληνες,  είναι χαμηλότερο από το αντίστοιχο που είχε σημειωθεί κατά την περίοδο 2006-2007 (3,9% στους Έλληνες και 1,4% στους αλλοδαπούς). Σημειώνεται ότι η ορθοδοντική θεραπεία παρέχεται από μικρό αριθμό δημόσιων φορέων, και κατά πλειοψηφία από ιδιώτες ιατρούς, είναι δε πολυδάπανη θεραπεία.

Στο Διάγραμμα 16 παρουσιάζονται οι ορθοδοντικές ανάγκες κατά περιοχή κατοικίας. Παρότι δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική ετερογένεια ανάμεσα στις περιοχές, σημειώνεται ότι στο Ν. Φάληρο παρατηρήθηκε το υψηλότερο ποσοστό κάλυψης των ορθοδοντικών αναγκών (3,4% υπό ορθοδοντική θεραπεία από το 38,8% των παιδιών που είχαν ορθοδοντικό πρόβλημα). Παρόμοια διαφοροποίηση είχε παρατηρηθεί και κατά την περίοδο 2006-2007.